โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน (Acute Leukemia)

วันที่ 10-07-2019 | อ่าน : 2470

     โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลันมีความรุนแรงกว่าโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเรื้อรัง โดยเกิดจากความผิดปกติของเซลล์ต้นกำเนิดเม็ดเลือดในไขกระดูก ซึ่งมีสาเหตุไม่แน่ชัด แต่สิ่งสำคัญคือการตรวจเช็กร่างกายอยู่เสมอและหมั่นสังเกตความผิดปกติของตนเอง เพื่อจะได้เข้ารับการรักษาอย่างทันท่วงทีก่อนลุกลาม

รู้จักมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน

     มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน เกิดจากการผิดปกติของเซลล์เม็ดเลือดขาวระยะตัวอ่อนในไขกระดูก (Blast) ที่เพิ่มจำนวนขึ้นมาอย่างเฉียบพลัน และรบกวนการสร้างเซลล์เม็ดเลือดปกติชนิดอื่น ๆ นอกจากนั้นเม็ดเลือดที่เป็นมะเร็งยังสามารถไปสะสมตามอวัยวะอื่น ๆ ได้ เช่น ตับ ม้าม ต่อมน้ำเหลือง หรือผิวหนัง

ชนิดของมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน

มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน สามารถจำแนกได้เป็น 2 ชนิดหลัก คือ

1. มะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิดมัยอิลอยด์ (Acute Myeloid Leukemia - AML) เกิดจากความผิดปกติของเม็ดเลือดขาวชนิดมัยอิลอยด์ พบได้บ่อยกว่าชนิดลิมฟอยด์ ถึงแม้มะเร็งชนิดนี้จะสามารถพบได้ทุกช่วงอายุ แต่มักจะพบบ่อยในผู้ป่วยสูงอายุ

2. มะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิดลิมฟอยด์ (Acute Lymphoblastic Leukemia - ALL) เกิดจากความผิดปกติของเม็ดเลือดขาวชนิดลิมฟอยด์ มักพบในผู้ป่วยอายุน้อยหรือผู้ป่วยสูงอายุ อาจพบภาวะต่อมน้ำเหลืองโตร่วมด้วยได้ มักการตอบสนองต่อการรักษาดีกว่า

     การดำเนินโรคของมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลันมักรุนแรงและรวดเร็วในระยะเป็นวันหรือสัปดาห์โดยสัมพันธ์กับระดับจำนวนเม็ดเลือดขาวที่เพิ่มขึ้น ผู้ป่วยมักมีอาการทรุดลงอย่างรวดเร็วหากไม่ได้รับการรักษา

สาเหตุของมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน

     ปัจจุบันยังไม่พบสาเหตุใดสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน  อย่างไรก็ตามปัจจัยเสี่ยงในการเกิดมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน ได้แก่

1. อายุที่เพิ่มขึ้น
2. ผู้ป่วยเคยได้รับการรักษาด้วยการฉายรังสีหรือยาเคมีบำบัด
3. มีประวัติได้รับรังสีขนาดสูง เช่น ระเบิดนิวเคลียร์
4. มีประวัติได้รับสารเคมีบางชนิด เช่น เบนซีน (Benzene) ฟอร์มาลดีไฮด์ (Formaldehyde)
5. ผู้ป่วยโรคทางพันธุกรรมบางชนิด เช่น ดาวน์ซินโดรม (Down Syndrome)
6. ผู้ป่วยโรคไขกระดูกเสื่อม MDS (Myelodysplastic Syndrome)
7. ผู้ป่วยที่มีการติดเชื้อไวรัสบางชนิด เช่น HTLV-1
8. ผู้ป่วยบางรายสามารถเกิดมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลันโดยที่ไม่พบปัจจัยเสี่ยงใด ๆ เลย

 อาการที่ควรมาพบแพทย์

• อ่อนเพลีย ซีด มีจุดเลือดออกผิดปกติ
• ไข้ไม่ทราบสาเหตุ น้ำหนักลดผิดปกติ
• คลำได้ก้อนต่อมน้ำเหลืองโต
• ท้องแน่นโตจากตับม้ามโต
• เลือดออกตามไรฟันหรือมีเหงือกบวมอักเสบผิดปกติ
• อาการหอบเหนื่อยจากการที่เม็ดเลือดขาวเพิ่มจำนวนมากผิดปกติจนไปอุดตันเส้นเลือดในปอด (Hyperleukocytosis)

 ตรวจวินิจฉัยมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน

1. เจาะตรวจไขกระดูก เพื่อนับจำนวนเซลล์ตัวอ่อน ตรวจย้อมการติดสีจำเพาะเพื่อจำแนกชนิดของมะเร็ง ตรวจโครโมโซมเพื่อประเมินระยะความเสี่ยงของโรค
2. ตรวจเลือดเพื่อนับจำนวนเม็ดเลือดและเกล็ดเลือด รวมไปถึงค่าทางชีวเคมีเพื่อประเมินการทำงานของตับ ไต เกลือแร่ และกรดยูริก
3. ตรวจค่าการแข็งตัวของเลือดในมะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันบางชนิดที่มักมีความเสี่ยงต่อการเลือดออกง่าย เช่น AML-M3
4. เจาะตรวจน้ำไขสันหลังในกรณีที่สงสัยภาวะลุกลามเข้าระบบประสาท

บำบัดรักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน

     ทีมแพทย์ประเมินสภาพร่างกาย อายุของผู้ป่วย และชนิดของมะเร็งเม็ดเลือดขาวก่อนที่จะแนะนำวิธีการรักษาที่เหมาะสม ได้แก่

1.ยาเคมีบำบัด ซึ่งอาจให้ในรูปยาฉีดหรือยากิน หรือทั้งสองแบบ ยาเคมีบำบัดจะเข้าไปทำลายเซลล์มะเร็ง เพื่อให้ไขกระดูกสามารถสร้างเซลล์เม็ดเลือดปกติออกมาได้ ผู้ป่วยส่วนใหญ่มักต้องได้รับเลือดแดงหรือเกล็ดเลือดระหว่างรักษา รวมไปถึงยาปฏิชีวนะหากมีอาการติดเชื้อ

2. การปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิดจากเซลล์ผู้อื่น (Allogeneic Stem Cell Transplantation) เป็นการรักษาที่สามารถทำให้โรคหายขาดได้ การรักษาแบบนี้ต้องทำในระยะที่โรคสงบหลังได้รับยาเคมีบำบัดแล้ว ทีมแพทย์จะให้คำแนะนำเรื่องการหาผู้บริจาคเซลล์ต้นกำเนิดที่เหมาะสมตั้งแต่ระยะแรกเริ่มเพื่อย่นระยะเวลาการรอปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิด

3. 3การเปลี่ยนถ่ายพลาสมาเพื่อลดจำนวนเม็ดเลือดขาวอย่างรวดเร็ว (Leukapheresis) จะใช้ในกรณีที่ผู้ป่วยมีจำนวนเม็ดเลือดขาวสูงมาก หรือมีอาการของเม็ดเลือดขาวอุดตันตามหลอดเลือด (Hyperleukocytosis) เช่น หอบเหนื่อย ซึม สับสน

4. การให้ยาเคมีบำบัดทางน้ำไขสันหลัง (Intrathecal Chemotherapy) เฉพาะในรายที่มีภาวะการลุกลามเข้าสมองหรือน้ำไขสันหลัง หรือเพื่อป้องกันการกระจายของมะเร็งเข้าระบบสมองและน้ำไขสันหลัง

5. การฉายแสง (Radiation) จะพิจารณาให้ในผู้ป่วยบางรายที่มีมะเร็งเม็ดเลือดขาวแบบเฉียบพลันที่มีความเสี่ยงในการลุกลามเข้าสมอง เช่น ALL

การดูแลตนเองเมื่อเป็นโรคนี้

• ติดตามการรักษาอย่างสม่ำเสมอ
• หมั่นสังเกตอาการติดเชื้อ เลือดออก
• กินอาหารที่ปรุงสุก สดใหม่ สะอาด

ข้อมูลจาก พญ.นุชนันต์ อารีธรรมศิริกุล อายุรแพทย์สาขาโลหิตวิทยา โรงพยาบาลวัฒโนสถ

หากมีปัญหาสุขภาพผู้ป่วยมะเร็ง เราคืออีกหนึ่งทางออก ที่จะช่วยให้ผู้ป่วยกลับมาใช้ชีวิตปกติได้อีกครั้ง ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ โปรดคลิก inbox Facebook ชมรมฟื้นฟูสุขภาพผู้ป่วยโรคมะเร็ง